قالیهای پلونز به سفارش پادشاه لهستان برای عروسی ولیعد در زمان صفویه در کارگاهای فرش که درکنار قصر بود و شاه ا بر ان نظارت میکرد بافته شده است.کشور لهستان در مرکز اروپا واقع شده است و وصلت بین لهستان و لیتوانی اقتداری بین قرون 14 تا 16 میلادی بوجود اورده بود تا ان حد که دولت لهستان توانست در مقابل قدرت های بر تر ان زمان  مثل شوالیه های المانی- توتنی های روس و ترک های عثمانی موفقیت حاصل کند.

صفویه پس از نهصد سال که از انقراض حکومت ساسانیان میگذشت توانسته بود حکومت متمرکز ایرانی را تشکیل دهد.قرن 15 تا 17 میلادی اوج شکوفایی و اقتدار داخلی و بین اللملی ایران و سلسله صفویه بود.

تجارت ابریشم از ایران و ظهور هنرمندانی چون رضا عباسی- علیرضا عباسی-میر عماد -اقا میرک و محمد رضا اصفهانی و.......... و توجه مستقیم شخص پادشاه به امر تولید  فرش 

ایران را در عرصه قالی دگرگون  

و شکوه و جلال فرش ایران نیز زنده گشت.

قالیها ابریشمی و اراسته به تارهای طلا و نقره است تاریخ ان را به اواخر قرن دهم و شروع قرن یازدهم میدهند.

رنگهای ان زرد روشن-پسته ای- نارنجی -ابی فیروزه ای و گلگون است.

که متناسب با سلیقه اروپای می باشد.

 قالیها دارای رنگهای رقیق و زمینه نقره ای یا طلایی می باشند.

دکتر تقی بهرامی در کتاب مجموعه فرهنک روستایی 1316 در وضعیت قالی بافی اصفهان می نویسد:

پس از انقراض صفویه  بتریج این صنعت و سایر صنایع از اهمیت افتاد.

در صد سال اخیر بکلی رو به نیستی  گذاشت و قالی بافی تقریبا

 فراموش گشت.

چنانکه در اواخر زمان ناصرالدین شاه قاجاربه

هیچ وجه کارخانه قالی بافی در اصفهان وجود نداشت و فقط دارهای 

مختصری در بعضی دهات یافت می شد.

ظل الساطان فرزند ناصرالدین شاه و حکمران اصفهان و ایلات جنوبی ایران

زنی از کردستان گرفته و به اصفهان اورد.

ان زن جوان قالی بافی می دانست

شاهزاده مایل شد چند دستگاه قالی برایش تهیه نماید.

برای این کار استاد عبدالرحیم را که از این فن سر رشته داشت استخدام نمود.

استاد چند دستگاه برای حکمران برپا کرد ولی

وقوع پاره ای    پیش امدهای ناگوار در منزل حکمران

سبب شد بر پا داشتن قالی به فال بد 

گرفته    و دستگاهها تازه شروع شده را به استاد ببخشد.

استاد عبدالرحیم دستگاهها را به مکان دیگری انتقال داده و به کار خود ادامه داد

روزی ظل السلطان به کارگاه وی رفته و نام ظل السلطان را بر روی فرش دستور به بافت داده و چند تخته فرش را به دربار روسیه پیشکش نمود. 

پس از چندی استاد عبدالرحیم را به استخدام روسها دراورده و به روسیه فرستاد.

پس از مدتی دستگاهها به نمایشگاه پاریس انتقال داده شد.

به همت میرزا ابولقاسم نقاش و پسرش میرزا علینقاش قالی اصفهان احیا   و در سال 1315 دستگاهها 2500 عددو در سال 1328 تعداد دستگاهها 6000 عدد بر اورد شده .

جنگ جهانی دوم و سوداگران به شهرت فرش اصفهان که روزی سر امد قالی جهان بود وارد امد.

در سالهای اخیر در روستای شهرک طالقان نقشه های سنتی و دارهای سنتی جای خود را به دارهای فندک دار و مدرن بخشید و نقشها از چار چوب داستانهای کهن خارج شد و سرعت بافت بر   هر امری فزونی گرفت.

تربیت قالی بافان و بر پایی دارهای خانگی حداقل این حسن را داشت که معماری داخلی خانه ها به حقیقت 

مزین به سندی که نشانه اصالت ایرانی بودن است 

گشت!!

فرش ایرانی با گره ایرانی

اندازه 316*540 

نوع گره فارسی

تار و پود ابریشم سفید

پرز: پشماین فرش زیبا که دارای دو ترنج کاملو زمینه لاکی رنگ است حیواناتی مانند اهو-گوزن -شیر -پلنگرا نانقش ماهی در مرکز فرش نشان میدهد .

جانوران افسانه ای مانند اژدها در میان در ختان و شاخسارها ی گلدار دیده میشود.که اژدها از گلدانهای بزرگ محافظت می کند.

این فرش مفاهیم حفاظتی را بیان می کند

حفظ محیط زیستمتاسفانه این فرش زیبا به نام فرش چلسی مشهور است و در موزه  albert -victoria نکهداری میشود

 و یا فرش ابریشمی پلونزی: امادکی در برابر حمله دشمن

قالی گلدار افشان: نشانه زیبایی و تندرستی و بی ازاری است.

 در ترجمه کتاب همنشینی رنگها نوشته پروفسور هیداکی شی جی واکه راهنمای خلاقیت در ترکیب رنگها است مترجمین (فریال دهدشتی شاهرخ- ناصر پور پیرار-چاپ شهریور 1377-نشر کارنگ)مقدمه ای از دکتر علی شریعتی -گفتگوی تنهایی-صفحه 535 اورده اند : رنگ و انتخاب رنگها و تشخیص نوانس رنگ ها و سازش رنگ ها و عاطفه ی رنگ ها و زبان رنگ ها و سخن رنگ ها که دنیایی پر از شگفتی .... و باز شرقی....

که خود اشنای رنگ ها است و اثار مینیاتورها و کاشی ها و پارچه ها و.... همه نشان می دهد که شرقی اشنای رنگ ها است.

اما تنها سازش رنگ ها را می شناسد و هر رنگی را جداگانه و به خود نمی شناسدو وانگهی در همین سازش ان  چه برای روح تمدن امروز حیرت اور است و تاسف اور

این است که شرق اسمان اش زیباترین جلوه های طبیعت استو گرچه زمین اش و هوای اش و کوه ها و صحراها و روح و اندیشه ی شرق پر از افسانه است و شعر و خیال و عرفان و مذهب و پرستش افتاب و ...

اما در این جا سخن از رنگ است و عجبا که چرا در نقش های هنر شرقی  در ارایه های شرقی ملاک زیبایی یا به اصطلاح axe de beaute اسمان شرق نیست؟

و این نه بدان معناست که شرقی باید در نقش های اش همه رنگ اسمان را تقلید کند

یا سبز اسمان را هم جا به کار برد.

نه 

بدان معناست که در رنگ های اش باید اشاره ای  به اسمان باشد.

این که در کجا و چگونه  می توان  در رنگ ها رنگ اسمان را به کار برد تا اشاره به اسمان را ازان بتوان احساس کرد 

خود فنی است که باید از تمدن امروز اموخت و افسوس که شرقی از ان سخت دور است.

انچه جای ایراد و گفتگو دارد رد کردن اصل کلام می باشد و چون نویسنده در قید حیات نیست صحبت و بحث در مورد ان بی فایده است 

اما انچه که مهم می باشد این است که از دیر باز ایرانیان همنشینی رنگها را میدانسته و به رموز  زبان رنگ واقف بودند

خط هیروکلیف  در رمز گشایی و حفظ رموز مطرح بوده است.

در فرش ایرانی نقوش با بکار گیری درست و مناسب رنگ بندی میشده اند 

حیوانی که برای حمله اماده شده است

یا حیوانات اسرار امیز 

چه در فرش های ایرا باستان و چه در نقش شکارگاه  تماما فصل مورد نظر و حتی روز مخصوص را همراه دارند

پشمهای رنگی با نقش چله کشی میشوند

بجای پود کلفت و پود نازک و نخ شیرازه

گوله پشمی تارها را یکبار پود نازک با نورد بالا و یکبار پود کلفت نورد پایین می بافد.

در روستای دنبلید و بالا طالقان و میان طالقان و پایین طالقان نوع طرح بعلت اختلاف دما شدید متفاوت است

همچنین از دیدگاه رنگرزی تغییرات نوع گیاه و علوفه  گوسفند و    پشم 

بز متفاوت است.نوع بافت قدیمتاکنون طرح

رنگ خط می باشد

طیف رنگ ابی سیر -سیاه-که با رنگ سفید شکسته میشود 

نقش مایهای زیبا را پدید می اوردریزترین نقش کمتر از یک سانتی متر و پهن ترین انبه عرض 4 سانتیمتر بافته میود

بوم یا زمینه چنته به رنگ عنابی می باشد

که بین رنگهای لاکی و قهوهای قرار دارد

رنگ عنابی که رنگ مایه  اصلی ان گیاهی به نام روناس می باشد در گارگاه رنگرزی خانه های گلی با پوست گردوو قرقروت و زاج ترکیب میشود

رنگ خاکی پوست بیرونی گردو و زاج سفید ساخته میشود

رنگ سرمه ای نیل- نمک-روناس-چوبک بکار میرود

رنگ سیاه در چند مرحله تهیه میشود اما داشتن پشم طبیعی سیاه و سفید نیازی به رنگ رزی ندارد

غالبا بافندگان همان ریسندگان نیز می باشند

از یادداشتهای زندگی در طالقان-روستای شهرک-منزل محمود لایقی-سال 1373

چنته بافی

دار چنته بافی زمینی و در ابعاد مستطیل شکل ساخته میشود

چله ان تماما پشم بوده

و دیگر اجزا پشم می باشد

مانند گلیم بافته میشود

در روستای  سوهان از ابادیهای طالقان هنوز پیره زنان 

چنته بافی میکنند

به خانه پیر زنی رفتم در گوشه حیاطش افتابه لگنی مس که منقوش به

طرح زیگزاگو صورت و حیوان بود نگاه کردم

در خانه های اغیانی تهران این یکی از زیباترین دکوراسیون داخلی محسوب میشود 

ارتفاع افتابه حدود30 سانتیمتر و لگن ان شعاعی حدود 50 سانتیمتر داشت

دوره گردها این وسایل را با وسایل برقی تعویض یا پول میدادند

مرا نیز یکی از همین دوره گردها که در کار خرید مس بود به اینجا اورده بود

زیلوهای بافت زیاران-منطقه الموت -هشتگرد -کرج هریک دارای طرح زیبایی می باشند

اما چنته بافی از دیر باز با کاربری بسیار مطرح بوده است عرض چنتهای راکه من خریداری کردم 25 *220 سانتیمتر است

و شامل 12 تکه می باشد که بخیه دوزی شده است و نخ ان پشم می باشد

ارتفاع یکی از چنته ها بیشتر از دیگری است

رنگها با توجه به فصل پشم مشخص میشود 

پشم بهاره و پشم پاییزه

ارتباط فرم و رنگ در اثار هنری امری بدیهی و واضح است.

دایره حرکت پایدار و دورانی را در روی سطح نمایش می دهد.

با دیدن دایره به انسان حالت سستی دست می دهد

دایره با حرکت نرم و صافی که دارد به عنوان سمبل روح و روان به کار می رود.

رنگی که با دایره برابری می کند 

رنگ ابی است.

ارامش و عمق دایره و فضای معنوی در نقوش منحنی فرش ایران 

جلوه خاصی را به

 فضای مربع گونه ساخت و ساز که سختی مربع را در بر دارد

ارایه میدهد.

'گل شاه عباسی

اجزاگل:

تخم گل

ایینه

گلبرگها

دایرهای رسم نمودهو به سه قسمت مساوی تقسیم نمایید

ومرکز دایره را مشخص نمایید

تخم گل در تقسیمات نزدیک به قوس دایره زیر  نقطه مرکز دایره وار رسم میشود

ایینهبه شکل دو کمان بزرگو کوچک متقارن نزدیک به قوس بالای نقطه مرکز رسم میشود.و گلبرکها دایره را به دوازده پر تقسیم نموده و رسم نمایید.

رنگها ابتکاری می باشد.

با تقاطع سه خط مورب مثلث بوجود می ایذ.

جنگجویی-حمله و تعرض را معنی می دهد.

با رنگ زرد برابر و هم خاصییت است.

سمبل اندیشه و تفکر

مشتقات مثلث:

لوزی 

ذوزنقه

شکل زیگزاک

رنگهایی چون:

نارنجی

سبز

بنفش

ارتباط با مشتقات مثلث دارند.

نمونه ای از رنگرزی طبیعی در ایران-خسرو پیر » قاسم نصرتی از هنرمندان رنگساز اصفهان نمونه رنگهایی که به روی یک کلاف دولا و یک لای نازک با فرمول اب و ابکویا صابون پشم  اصفهانی را در بر دارند اجرا نموده است.

پیشه های سنتی ایران-ولف

قرمز یکی از دوازده رنگ دایره رنگی است.

که نه به ابی متمایل است و نه از زردی نشانی دارد.

به شدت می درخشدو به اسانی تاریک وخاموش نمی گردد.قرمز رنگی است بسیار انعطاف پذیر و به حالات مختلفی در می اید.

رنگ قرمز سمبل حیات و زندگی است و عامل موثری در سازندگی و تشدید رویش گیاهان بوده و بیان کننده هیجان و شورش است.

رنگ قرمز را همرنگ ستاره مریخ می دانند.

قرمز نارنجی -تابشی از عشقی پرشور-وقرمز ارغوانی بر عشقی روحانی دلالت می کند.در رنگ ارغوانی قدرت روحانی و غیر روحانی با هم متحدند.

رنگی که در قالی دوران هخامنشی به کار گرفته میشده است.

از ترکیب هیذزوسولفید-سود-نیل-زاجسفید-قرقوروت-روناس-پوست بیرونی گردو که برای ساختن رنگهای ابی باز و لاکی و عنابی بکار برده میشده است .

از ترکیب ان به رنگ ارغوانی دلخواه میرسییم.

در اینجا نمونه ای از ترکیب رنگها( اتین وپروفسور هیداکیشیجیوا را که در  هم نشینی رنگها)و همنشینی ان در نقوش فرش در یک طرح زنجیره باز افرینی کرده تا پیام فرش را بهتر درک کرده و با فضای ان دوران بیشتر ارتباط برقرار نموده.

athenaeusاتنهئوس و گزنفون از نوع ویژهای قالی به نام پسیلوتا پیس psilotapisیاد کرده اند.که
فقط پادشاه ایران به روی ان گام می نهاده است و
ان را زیر نیمکت می انداختند تا بر اثر مقاومت کف تالار یا اتاق از جا در نرود.
arrianاریان .مقبره کوروش بزرگ را بدانگونه که اسکندر ان را دیده وصف کرده میگویدکه:
فرشهایی از ظریف ترین بافت ارغوانی در ان گسترده بود.
در همان زمان در سیبری.بیرون از مرزهای شاهنشاهی هخامنشی
قبیله ایرانی سکاها بهمان شیوه ازاد روزگار می گذراندند.
انچه از دیدگاه تاریخ هنر مایه خوشوقتی است.این است که گورستانهای سکاها هزاران سال بحال یخ زده باقی ماند .
تا انکه حفاران(پروفسور رودنکو)قالی نفیسی را که گویی عینا از نقشهای برجسته تخت جمشید گرفته شده است
پیدا کنند.
نمدهای مرغوب بسیاری نیز بدست امد.
قالی پازریک
ما را به یاد گزارش مربوط به بطلمیوس246-285می اندازد:
کف تالارش را از فرشهای ایرانی منقش به تصاویر حیوانات پوشانده است)
نخستین تصویر یک قالی که نمی توان گفت گلیم یا قالی بوده است
به روی سنگهای استانه ئرهای اشوری کنده کاری شده است.
بهترین نمونه ان از خورس اباد است که اینک
در موزه لوور نگاهداری می شود/
وسط ان طرح گل یا گیاه چهار برگهای تکرار شده است.
در حاشیه ان همانند قالیچهه های امروزی کردی
به تصویر نوعی نیلوفر ابی منقش است.
ارتور اپهام پوب در تابستان 1969 میلادی تحقیقات خود در ایران را به روی یک کاست نوار در اختیار ناشر قراردادهاستکه کتابی تحت عنوان سیری در صنایع دستی ایران با همکاری پرویز تناولیو دیگر افراد چاپ شده است.
درک معنای نقوش برای محققین خارجی جز به مطالعه اثار مرتبط میسر نمی باشد.
معنای گل -پرندگان-حیوانات بیانگر رمز فرهنگ غنی ایرانیان می باشد.
اما نیاز به کفپوش برای ساکنان زمین بوده است و شروع همزمان بافت و تهیه مصالح ان مورد بحث هنری ما نمی باشد.بلکه وجود عناصر و ترکیب با خلاقیت و تجزیه ان به صورت هنری ملموس به نام فرش مطرح است.
سنگوارهای از یک حصیر متعلق به بیش از پنج هزار و پانصد سال در شهداد کرمان نزدیک بلوچستان پیدا شده بود که بوریا بافی یا حصیر بافی را از قدیمی ترین کفپوش و زیر اندازها معرفی میکرده است.
زیلو در گذشته از پشم و پوست حیوانات استفاده میش که به مرور زمان پوسیده و از میان می رفت. از زیباترین زیلوها در ایران میتوان در اماکن مقدس جنوب ایران یاد کرد.
اوزبکها و قرقیزها چولچیت یا پوست خرس را به عنوان قدیمی ترین شکل قالی داشته اند.
بافت انان نوعی واگرهاهای یا گرهای شبیه به گره ترکی است که در ان فقط تار بالایی بکار می رود.حال انکه تار پایینی به درون پود بافته میشود.
از اینرو طرح قالی در پشت ان نمودار نمی گردد.
قالی را به صورت کناره های باریک جدا می بافندو سپس این کناره ها را به می پیوندند.(کفپوشهای روستایی- ارتور اپهامپوب)
تصویری مبنی بر مشاهده نویسنده در کتاب سیری در صنایع دستی ایران مبنی بر این مشاهده موجود نمی باشد.
اما عشایر که از قدیمی ترین بافندگان و تجار در این زمینه می باشنددارای طرح ونقشه و عناصر مخصوص به خود می باشند.
اساتید فرش نیز از این نوع بافت در اثار منحصر بفرد خود استفاده نمودهاند.

بافت گلیم "جاجیمو زیلو خاص روستاییان است.زیرا در گذشته و نیز در حال حاضر در بعض از مناطق به عنوان کالای دادو ستد پایاپای تولید میشود.در مناطق نزدیک به استان تهران در منطقه البرز-روستای سوهان دارای نوعی بافت خاص می باشد که از دار قالی متفاوتی استفاده میشود.

تمامی چله و پود ان از پشم است و چلهای پشمی که به رنگ سیاه و طبیعی می باشند بوم کار است.رنگهایی چون عنابی-سفید-سیاه در این نوع بافت بکار میرود.عرض انها حدود 30 سانتیمتر و طولی بیش از 2 متر دارند.

که در سرما بعنوان شال کمر نیز استفاده میشده است.نوع بافت ان گلیم بافت ساده است.

بافندگان قشقایی که بزرگترین گروه عشایری می باشنددارای بافت های خاص خود هشتند.رختخواب پیچ-کیسه-جل اسب-سوماک-نمکدان-خورجین-گلیم پیش پای عروساز زمره اثار هنرمندان می باشد.

دو جوهر اصلی مربع فرم دو خط افقی و دو خط عمودی است.مربع در خط هیروکلیف مصری برای نمایش زمین بکار برده شده است.

رنگ قرمز موافق خصوصیات مربع و تاریکی قرمز با زیبایی و سختی مربع برابری میکند.

مستوره  ابریشم

مستوره پشم

خون دل 

بریخت

از دو چشم من.............

خوشدلم 

زین انتهار 

دل

بعد از این ضرر

ابله ام دگر

خم کنم 

کمر زیر بار 

دل

فرش تحت سلطه روحی بافنده است.
تمامی عناصر با مضراب قلاب
بروی تارهای چله نواخته میشودو هنری جامع
خلق میشود.